Tài liệu ôn thi Hải quan: Danh mục bắt buộc và cách chọn nguồn uy tín

1. Vì sao cần có tài liệu ôn thi Hải quan?

Kỳ thi hiện nay gồm 2 vòng, yêu cầu thí sinh không chỉ “học vẹt” mà cần hiểu sâu về kiến thức và nghiệp vụ Hải quan. Vì vậy, một bộ tài liệu ôn thi Hải quan chuẩn, bám sát quy trình thi là điều không thể thiếu trong quá trình ôn luyện.

Nếu ngay từ đầu đã dùng sai tài liệu ôn thi Hải quan, hiểu sai kiến thức thì gần như bạn tự đặt mình vào thế trượt từ vạch xuất phát. Ôn lệch tài liệu khiến bạn học nhiều nhưng không trúng trọng tâm, trả lời sai các câu hỏi quan trọng và rất khó đạt được kết quả như mong muốn. Ngược lại, khi có bộ tài liệu ôn thi chất lượng, bạn sẽ dễ hình dung hơn về kỳ thi, kiến thức trọng tâm và quy trình cần nắm. Nhờ đó, việc tìm hiểu về hồ sơ thi Hải quan, điều kiện thi, quy trình thi Hải quan trở nên chủ động và rõ ràng hơn, thay vì ôn trong mơ hồ. Nói cách khác, tài liệu tốt chính là “bản đồ” giúp bạn đi đúng hướng, học ít mà trúng và có nền tảng vững khi bước vào công việc thực tế sau này.

2. Danh mục tài liệu ôn thi Hải quan

Dựa trên quy trình và cấu trúc đề thi Hải quan hiện nay, kỳ thi gồm 2 vòng trắc nghiệm trên máy tính, bao trùm kiến thức chung, ngoại ngữ và nghiệp vụ chuyên ngành. Vì vậy, một đề cương ôn thi Hải quan cơ bản cần có 3 nhóm tài liệu chính:

2.1. Tài liệu kiến thức chung

Nhóm tài liệu này phục vụ Vòng 1 - kiến thức chung trong kỳ thi Hải quan, tập trung vào ba mảng chính:

• Hệ thống chính trị và tổ chức bộ máy Nhà nước: cơ cấu các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể chính trị xã hội.
• Quản lý hành chính nhà nước, công chức, công vụ: nguyên tắc quản lý, chế độ công vụ, quyền và nghĩa vụ của cán bộ, công chức.
• Tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của ngành Hải quan: đặc biệt là Tổng cục Hải quan và các đơn vị trực thuộc.

Trong tài liệu ôn thi Hải quan phần kiến thức chung, thí sinh thường cần nắm vững một số văn bản trọng tâm như:

• Hiến pháp 2013
• Luật Cán bộ, công chức 
• Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương
• Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thủ tục hành chính
• Các nghị định về cơ cấu tổ chức bộ máy, công tác cán bộ, văn thư, cải cách hành chính

Đây là phần “khung xương” của nội dung thi Hải quan nên thường xuất hiện rất nhiều trong đề thi kiến thức chung.

2.2. Tài liệu ngoại ngữ tiếng Anh

Ngoại ngữ là phần bắt buộc của Vòng 1, yêu cầu đạt từ 50% số câu trở lên mới đủ điều kiện vào vòng sau. Nhóm tài liệu tiếng Anh thường gồm:

• Bộ từ vựng ngữ pháp theo bậc 2-3-4 (tùy yêu cầu vị trí tuyển dụng);
• Bài tập điền từ, viết lại câu và đọc hiểu văn bản chuyên ngành hải quan
• Một số bộ câu hỏi trắc nghiệm tiếng Anh vòng 1 được biên soạn theo đề cương ôn thi Hải quan những năm gần đây.

2.3. Tài liệu nghiệp vụ chuyên ngành Hải quan

• Luật Hải quan và nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành về thủ tục hải quan, kiểm tra - giám sát - kiểm soát hải quan, tổ chức thu thuế, phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.
• Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, quy định về quản lý thuế, miễn - giảm - hoàn thuế
• Luật quản lý ngoại thương, các biện pháp hành chính, kỹ thuật, kiểm dịch và phòng vệ thương mại.
• Các tài liệu về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị trong hệ thống Hải quan, thường được hỏi dưới dạng câu trắc nghiệm tình huống.

2.4 Tài liệu ôn tập

Bên cạnh hệ thống văn bản pháp luật, thí sinh nên chuẩn bị thêm nhóm tài liệu ôn tập thực hành, bao gồm:

• Đề cương ôn thi Hải quan từ các năm trước: giúp hình dung phạm vi ra đề, các mảng kiến thức thường được nhấn mạnh và mức độ chi tiết cần ôn.
• Đề thi Hải quan 2023, 2024 (nếu có): dùng để luyện thời gian làm bài, nhận diện dạng câu hỏi, cách “gài bẫy” và xu hướng ra đề những năm gần đây.
• Bộ đề thi thử cập nhật mới nhất: được biên soạn bám sát cấu trúc kỳ thi hiện tại, phù hợp để luyện tập nhiều lần, sau đó đối chiếu lại với tài liệu lý thuyết để “vá lỗ hổng” kiến thức.

3. Cách chọn tài liệu ôn thi Hải quan hiệu quả

Khi xây dựng danh mục tài liệu ôn thi Hải quan, điều quan trọng không phải là có càng nhiều thông tin càng tốt, mà là chọn đúng và đủ. 

• Trước hết, hãy ưu tiên các nguồn chính thống và uy tín (văn bản luật, nghị định, thông tư mới nhất) rồi mới đến tài liệu biên soạn, tổng hợp trên mạng. 
• Tránh dùng tài liệu cũ vì pháp luật về Hải quan, thuế, ngoại thương thay đổi thường xuyên => chỉ cần học theo một bản Luật Hải quan hoặc nghị định đã hết hiệu lực là đủ để mất điểm oan. 
• Khi tải hoặc mua tài liệu, nên kiểm tra năm cập nhật, số hiệu và tình trạng hiệu lực để chắc chắn tài liệu uy tín và cập nhật mới nhất theo các văn bản hiện hành.
• Với tài liệu luyện đề, nên ưu tiên các bộ tài liệu ôn thi Hải quan có kèm đáp án, giải thích và đề thi thử mô phỏng sát cấu trúc kỳ thi, để vừa ôn kiến thức vừa rèn kỹ năng làm bài. 
• Đồng thời, cần thận trọng với các “đề thi nội bộ bị leak”, “đề thật 100%”, tài liệu truyền tay trên hội nhóm với giá rẻ bất thường - phần lớn không được kiểm chứng, dễ lẫn sai sót, thậm chí có nguy cơ lừa đảo, bán lại đề cũ hoặc nội dung không liên quan đến kỳ thi Hải quan hiện tại.

Nếu bạn muốn tiết kiệm thời gian chọn lọc, một lựa chọn khá thực tế là sử dụng bộ tài liệu và bộ đề thi thử tích hợp trong các khóa học luyện thi công chức Hải quan. Chẳng hạn, tại UB Academy, tài liệu ôn thi Hải quan thường được biên soạn sẵn theo từng phần: kiến thức chung, tiếng Anh, nghiệp vụ chuyên ngành, kèm bộ đề thi thử bám sát cấu trúc kỳ thi và được cập nhật theo từng đợt tuyển dụng. Với nhiều thí sinh vừa đi làm vừa ôn thi, việc có sẵn một bộ khung tài liệu đã được lọc và sắp xếp theo lộ trình giúp tiết kiệm khá nhiều thời gian so với việc tự mò mẫm từ đầu.